Czym jest układ endokannabinoidowy i jak działa?

Wiele osób słyszało o układzie pokarmowym czy nerwowym, a niewiele o układzie endokannabinoidowym, który pełni równie ważną funkcje w organizmie człowieka i wpływa praktycznie na każdy obszar codziennego funkcjonowania. Czym jest układ endokannabinoidowy? Z czego się składa i jaką pełni funkcje w organizmie? Przeczytaj artykuł i dowiedz się najważniejszych informacji na temat układu endokannabinoidowego. 

Co to jest układ endokannabinoidowy?

Układ endokannabinoidowy to jeden z podstawowych układów fizjologicznych znajdujący 

się w ciele człowieka. W związku z tym, że został odkryty dopiero w 1992 roku, to niewiele osób zdaje sobie sprawę z jego istnienia. 

Jednak system endokannabinoidowy odgrywa w organizmie bardzo ważną rolę, tak jak układ pokarmowy czy oddechowy. Naukowcy powiązali jego działanie z utrzymywaniem wewnętrznej równowagi (tzw. homeostazy) i regulacją większości funkcji i procesów zachodzących w ciele, takich jak np. apetyt, odczuwanie bólu, metabolizm, pamięć, koncentracja, samopoczucie, napięcie mięśniowe, odporność czy sen.  

Z czego składa się układ endokannabinoidowy?

Na układ endokannabinoidowy składają się receptory kannabinoidowe, endokannabinoidy i enzymy metaboliczne. Wszystkie elementy tego systemu są ze sobą powiązane, a ich głównym celem jest przywrócenie wewnętrznej równowagi. 

Receptory kannabinoidowe

Receptory kannabinoidowe to białka błony komórkowej, które znajdują się na powierzchni komórek. Obecnie wyróżnia się receptory CB1 i CB2, które rozmieszczone są po całym organizmie i można je znaleźć m.in. w mózgu, wątrobie, przewodzie pokarmowym, mięśniach czy układzie oddechowym.

Receptory CB1 znajdują się głównie w układzie nerwowym, który jest związany m.in. z odczuwaniem bólu czy napięciem mięśni. Ich największa koncentracja występuje w mózgu, w szczególności w podwzgórzu i ciele migdałowatym, czyli obszarach odpowiedzialnych za kontrolę apetytu, pamięć i przetwarzanie emocji. Ponadto występują również w układzie rozrodczym, tkance tłuszczowej, śledzionie, sercu, wątrobie czy przewodzie pokarmowym.

Receptory CB2 znajdują się głównie w komórkach układu odpornościowego. Ich największe skupisko występuje szczególnie w jelitach, od których w dużej mierze zależy odporność i samopoczucie. Ten rodzaj receptorów występuje również w obwodowym układzie nerwowym. 

Endokannabinoidy

Endokannabinoidy to niewielkie cząsteczki, które są naturalnie produkowane przez organizm w celu modulowania działania receptorów kannabinoidowych i utrzymania wewnętrznej homeostazy, czyli równowagi funkcji fizjologicznych organizmu. 

Obecnie znane są dwa podstawowe endokannabinoidy – anandamid (AEA) i 2-Arachidonyloglicerol (2-AG). Zarówno AEA, jak i 2-AG mogą również oddziaływać na skupiska innych receptorów, takich jak GPR18, GPR55, TRPV1, czy TRPV2. 

Enzymy metaboliczne

Enzymy odpowiadają za degradację endogennych ligandów, czyli wykorzystanych przez organizm endokannabinoidów. 

Wyróżnia się dwa główne enzymy – FAAH i MAGL. FAAH, czyli hydrolaza amidu kwasu tłuszczowego, odpowiada za rozpad anandamidu, a MAGL, czyli lipaza monoacyloglicerolowa, rozkłada 2-AG. 

Jak działa układ endokannabinoidowy?

Mechanizm działania układu endokannabinoidowego jest niezwykle złożony. Jednak najwięcej pracy system ten wykonuje podczas różnego rodzaju zaburzeń, np. w układzie nerwowym, immunologicznym czy pokarmowym. 

W takim przypadku zwiększa produkcję endokannabinoidów, które wpływają na receptory układu endokannabinoidowego i pomagają organizmowi przywrócić prawidłowe funkcjonowanie, np. poprzez zmniejszenie bólu czy złagodzenie zaburzeń lękowych.

Według naukowców, każdy człowiek posiada swój indywidualny ton endokannabinoidowy, czyli odpowiednią ilość endokannabinoidów produkowanych przez organizm. Jednak warto wiedzieć, że istnieje wiele sposobów na to, aby wpłynąć na układ endokannabinoidowy i stymulować go do prawidłowego działania. 

Jednym z takich sposobów jest przyjmowanie konopi leczniczych. 

Jak stymulować układ endokannabinoidowy?

Na układ endokannabinoidowy można wpłynąć na wiele sposobów, m.in. poprzez zmianę sposobu odżywiania. Zdrowa, zbilansowana dieta może korzystnie wpływać na funkcjonowanie tego systemu i utrzymywać jego prawidłowe działanie.

Szczególne znaczenie dla układu endokannabinoidowego mają kwasy omega 3, kakao, papryczki chili, korzeń maca, jeżówka, czarny pieprz czy zioła, takie jak oregano, goździki i rozmaryn. 

Wszystkie te produkty łączą substancje, które oddziałują bezpośrednio z receptorami układu endokannabinoidowego lub wpływają na inne grupy receptorów, które wpływają na układ endokannabinoidowy.

Innym sposobem na stymulację układu endokannabinoidowego są ćwiczenia aerobowe, w tym jazda na rowerze i bieganie. Jest to sposób na zwiększenie poziomu endokannabinoidów, które korzystnie wpływają na samopoczucie. 

Jednak najprostszym i najbardziej skutecznym sposobem jest przyjmowanie konopi, np. w postaci marihuany leczniczej. Stosowanie fitokannabinoidów (roślinne kannabinoidy) pobudza pracę układu endokannabinoidowego głównie poprzez bodźcowanie receptorów CB1 i CB2. 

Konopie a układ endokannabinoidowy

Konopie zawierają wiele substancji, które wykazują potencjał terapeutyczny. Jednak za ich działanie lecznicze odpowiadają głównie kannabinoidy, w tym dwa najważniejsze THC i CBD, których w roślinach konopi jest najwięcej. 

THC

THC, czyli delta-9-tetrahydrokannabinol, to substancja wykazująca szerokie spektrum właściwości leczniczych. Chociaż głównie znana jest z działania psychoaktywnego, to posiada również zdolność zmniejszania bólu, stanów zapalnych, redukcji nudności i wymiotów, czy poprawy samopoczucia. 

Swoją budową przypomina jeden z produkowanych przez układ endokannabinoidowy kannabinoid – anandamid. To sprawia, że THC może się łączyć z receptorami CB1 i CB2 i wywoływać efekty zdrowotne w postaci rozluźnienia, poprawy apetytu czy zmniejszenia dolegliwości bólowych. 

THC w największym stężeniu występuje w konopiach indyjskich, z których otrzymywana jest medyczna marihuana. 

CBD

CBD, czyli kannabidiol, to substancja wykazująca równie szerokie spektrum działania, co THC, jednocześnie nie posiadając właściwości psychoaktywnych, a wręcz zmniejszając ten efekt. 

Ponadto kannabidiol blokuje enzym FAAH, który odpowiada za rozpad anandamidu, w następstwie czego podnosi się poziom tego endokannabinoidu w organizmie, co korzystnie wpływa na samopoczucie oraz sen. 

Medyczna marihuana a układ endokannabinoidowy

Medyczna marihuana, określana również jako konopie medyczne, otrzymywana jest z konopi indyjskich, które do celów leczniczych muszą spełniać odpowiednie normy, zarówno pod względem zawartości kannabinoidów, jak i zanieczyszczeń.

Działanie lecznicze marihuany medycznej jest możliwe dzięki kannabinoidom, które wykazują wiele właściwości zdrowotnych. Doskonale sprawdzają się w leczeniu zespołu wyniszczenia w przebiegu nowotworów lub AIDS, uśmierzania bólu czy zmniejszania napięcia mięśni. 

Wiedząc, że choroby są związane z zaburzeniami równowagi w ciele, a brak homeostazy wiąże się z układem endokannabinoidowym, to wykorzystanie medycznej marihuany w przywracaniu prawidłowego funkcjonowania wszystkich procesów i funkcji, nie powinno nikogo dziwić. 

Dla organizmu nie ma znaczenia czy kannabinoidy produkowane są naturalnie wewnątrz organizmu, czy dostarczane są z zewnątrz poprzez spożywanie konopi. Najważniejsze jest jak najszybsze przywrócenie wewnętrznej równowagi. 

Podczas stosowania marihuany leczniczej, THC i CBD łączą się z receptorami układu endokannabinoidowego, pobudzając do działania układ odpornościowy, co w konsekwencji przywraca homeostazę organizmu. 

Jednak jest to możliwe tylko przy odpowiedniej dawce kannabinoidów. 

Niedobór endokannabinoidów

Niedobór endokannabinoidów to zbyt mała ilość wewnętrznie produkowanych kannabinoidów lub zaburzenie ich funkcjonowania, które może się rozwinąć w wyniku m.in. narażenia na długotrwały stres, toksyny, stosowania diety ubogiej w składniki odżywcze czy predyspozycji genetycznych. 

Naukowcy uważają, że niedobór endokannabinoidów może być przyczyną rozwoju wielu chorób i dolegliwości, w tym migreny, zespołu jelita drażliwego, stwardnienia rozsianego czy fibromialgii. Jak to możliwe? 

Okazuje się, że może to być związane z podobieństwem między mechanizmami tych chorób. Chociaż obecnie trwają badania, których celem jest potwierdzenie tej zależności, to już teraz wiadomo, że w takiej sytuacji pomóc może zastosowanie kannabinoidów.  

W środowisku medycznym, stan ten został nazwany jako kliniczny deficyt endokannabinoidów (Clinical EndoCannabinoid Deficiency – CECD).

Podsumowanie

Układ endokannabinoidowy to jeden z najważniejszych układów ludzkiego organizmu, którego prawidłowe działanie warunkuje zdrowie i dobre samopoczucie. W skład układu endokannabinoidowego wchodzą receptory kannabinoidowe, endokannabinoidy i enzymy regulujące syntezę i degradację wykorzystanych endokannabinoidów.  

Układ endokannabinoidowy reguluje większośc procesów i funkcji zachodzących w ciele człowieka, a także utrzymuje wewnętrzną homeostazę. Można na niego wpływać na wiele sposobów, a jednym z nich jest przyjmowanie konopi leczniczych. 

Dzięki temu, że kannabinoidy zawarte w konopiach posiadają zbliżoną budowę do wewnętrznie wytwarzanych endokannabinoidów, to mogą stymulować układ do produkcji większej ilości kannabinoidów i przywracać równowagę w ciele.