Czym jest psychodietetyka?

Psychodietetyka to dziedzina łącząca wiedzę z zakresu odżywiania, zdrowia oraz psychologii. Zajmuje się rozwiązywaniem problemów związanych z jedzeniem poprzez pracę nad trwałą zmianą sposobu myślenia i odżywiania.

Pomaga przede wszystkim pacjentom z zaburzeniami łaknienia o podłożu psychicznym, takimi jak anoreksja, bulimia, otyłość i kompulsywne objadanie się (ang. binge eating disorder, w skrócie BED). Stanowi również skuteczną pomoc dla osób, które utraciły kontrolę nad jedzeniem, nie akceptują wybranych produktów lub swojego wyglądu.

Kiedy warto skorzystać z pomocy psychodietetyka?

Psychodietetyk pomoże w przypadku:

nadwagi i otyłości
anoreksji
bulimii
anortoreksji
niedowagi i związanych z nią problemów natury psychicznej  utrudniających przybranie na wadze, kompulsywnego objadania się
niepowodzeń w odchudzaniu się za pomocą różnych diet,

nieprawidłowych nawyków żywieniowych
podjęcia decyzji o zmianie sposobu odżywiania i braku odpowiedniej wiedzy aby to zrobić
braku akceptacji swojego wyglądu
braku motywacji do zmiany nawyków żywieniowych
trwania od wielu lat na diecie
utraty kontroli nad jedzeniem (np. zajadanie stresu, utrata apetytu).

Jeśli wśród wymienionych wyżej problemów, któryś jest Ci wyjątkowo bliski, może to oznaczać, że potrzebujesz skorzystać z pomocy psychodietetyka.

Czym różni się dietetyk od psychodietetyka?

Psychodietetyk posiada wiedzę zarówno z zakresu żywienia, jak i psychologii. Dzięki temu podchodzi do pacjenta w sposób holistyczny (całościowy), dbając o jego ciało i umysł.

Połączenie wiedzy psychologicznej i dietetycznej pozwala m.in. zrozumieć zachowania stojące za wyborami zakupowymi i żywieniowymi pacjenta, poznać jego indywidualne potrzeby, dobrać odpowiednią dietę, a także trwale zmienić nawyki żywieniowe, wykorzystując do tego różne narzędzia i techniki terapeutyczne.

Jak wygląda wizyta u psychodietetyka?

Wizyta u psychodietetyka polega na rozmowie, podczas której specjalista chce zdobyć jak najwięcej informacji na temat problemu pacjenta związanego z jedzeniem oraz poznać jego dokładne źródło.

Psychodietetyk patrzy na problem całościowo, poszukując dysfunkcyjnych zachowań w odżywianiu się oraz psychice. Następnie sprawdza możliwości pacjenta do zmian i jego poziom motywacji, aby krok po kroku zmienić schematy myślowe i wprowadzić nowe nawyki żywieniowe, które naprawią relację z jedzeniem i pozostaną z pacjentem na stałe.

W zależności od problemu pacjenta i towarzyszących mu trudności, wizyty u psychodietetyka mogą wyglądać inaczej.

Ilustracja na której znajduje się pofalowana linia

Jak się przygotować do wizyty u psychodietetyka?

Spotkanie z psychodietetykiem przypomina wizytę u psychologa, dlatego ważne jest bycie szczerym, chociaż czasem może to nie być łatwe dla pacjenta. Nie ma również potrzeby specjalnego przygotowania do pierwszej wizyty. Jednak można zapisać na kartce swój problem, związane z nim trudności oraz listę pytań do terapeuty, aby o niczym nie zapomnieć w trakcie spotkania.

Warto również zabrać badania diagnostyczne wykonane w ciągu ostatniego roku. Przydadzą się do lepszej diagnozy oraz ułożenia poprawnego planu do osiągnięcia zamierzonych celów.

Ilustracja na której znajdują się dwie pionowe zaokrąglone linie w kolorze pomarańczowym narysowane sprayem.

Ile trwa sesja psychodietetyczna?

Standardowa wizyta u psychodietetyka trwa około 50-60 minut, a sesje odbywają się z częstotliwością co 1-2 tygodnie.

Dokładny czas rozwiązania problemu związanego z odżywianiem się, zależy od stopnia złożoności problemu oraz trudności z nim związanych. W niektórych przypadkach wystarcza sama edukacja żywieniowa pacjenta, a w innych potrzebna jest praca nad zmianą nawyków żywieniowych. To sprawia, że ilość spotkań z psychodietetykiem może się różnić i wynosić od kilku do nawet kilkunastu wizyt.

Ilustracja na której znajduje się zaokrąglona linia, w kolorze pomarańczowym narysowana sprayem.

Dlaczego warto skorzystać usług psychodietetyka?

Korzyści z sesji psychodietetycznych wynikają z problemu z jakim pacjent zgłasza się do specjalisty. Jednak podstawą jest otrzymanie wiedzy na temat odżywiania się oraz zmiana dotychczasowych nawyków żywieniowych na zdrowsze.

Dzięki spotkaniom z psychodietetykiem można pozbyć się natrętnych myśli i strachu związanego z jedzeniem, a także poczucia winy z powodu zjedzonego posiłku. Ponadto zwiększa się akceptacja swojego wyglądu, a zmniejsza potrzeba ciągłego kontrolowania ciała i jedzenia. Wyeliminowane zostaje również jedzenie pod wpływem emocji, stresu czy nudy. W zamian pojawia się uważne jedzenie, podczas którego cała uwaga poświęcona jest wyłącznie tej czynności.

Ilustracja na której znajduje się sześć pionowych linii, w kolorze pomarańczowym narysowane sprayem.

Problematyka jedzenia w XXI wieku

Jedzenie w XXI wieku przestało spełniać swoją podstawową funkcję. Obecnie duża część społeczeństwa sięga po żywność nie tylko w przypadku głodu, ale również szukając pocieszenia i zaspokojenia wielu innych potrzeb np. potrzeby bliskości, troski czy bycia atrakcyjnym. Jedzenie zaczyna służyć zmianie stanu emocjonalnego oraz ucieczce od rzeczywistości, co prowadzi do niezdrowej relacji z jedzeniem oraz zaburzeń odżywiania, które nieleczone mogą prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych.

Przyczyną tego problemu jest nie tylko nieumiejętne radzenie sobie z problemami, ale również błędne przekonania na temat jedzenia. Badania wykazują, że osoby uważające jedzenie za zdrowe, zjadają go o 35% więcej niż normalnie. Podobnie jest w przypadku ograniczania jedzenia. Próby powstrzymywania się od spożywania posiłków zwykle kończą się zjedzeniem większej ilości pożywienia. Dodatkowo pojawiają się wyrzuty sumienia i obniżenie nastroju, co sprzyja dalszej konsumpcji.

Istotne znaczenie na pojawienie się problemów z żywieniem ma również obecny styl życia, na który składa się m.in. spożywanie wysoko przetworzonych produktów i jedzenia typu fast-food. Takie produkty są tanie i powszechnie dostępne, co sprawia, że w codziennym zabieganym świecie wielu ludzi wybiera taką żywność zamiast samodzielnego przygotowywania posiłków. Co więcej, większość społeczeństwa traktuje fast-foody jako tzw. comfort food, który przynosi ukojenie dla ciała i ducha.

Dlaczego relacja z jedzeniem może się popsuć?

Do niezdrowej relacji z jedzeniem może doprowadzić szereg różnych czynników. Wśród nich najczęściej wymienia się:

stres
niską samoocenę
niezadowolenie z własnego wyglądu
presję ze strony społeczeństwa
zmianę otoczenia
niepowodzeń w odchudzaniu się za pomocą różnych diet
skrajny perfekcjonizm,

trudne relacje w dzieciństwie (np. zbytnia kontrola rodzicielska)
utratę kogoś bliskiego
potrzebę nadmiernej kontroli
pragnienie akceptacji bliskich lub społeczeństwa
poczucie samotności
brak poczucia bezpieczeństwa

Jakie są objawy niezdrowej relacji z jedzeniem?

Niezdrowa relacja z jedzeniem objawia się m.in. analizowaniem za każdym razem zawartości talerza, przebywaniem na diecie od kilku lat, odczuwaniem stresu i lęku związanego z jedzeniem, ciągłym myśleniem o jedzeniu, unikaniem spożywania posiłków z rodziną czy karaniem się za jedzenie przy pomocy ćwiczeń.

W przypadku niezdrowej relacji z jedzeniem występuje również nieprawidłowe przekonanie o obrazie własnego ciała oraz brak akceptacji swojego wyglądu.

Dodatkowo mogą pojawić się reakcje ze strony organizmu, takie jak chwiejność emocjonalna, zmęczenie, szybka utrata masy ciała, otyłość, zmiany skórne, pogorszenie kondycji włosów, ogólne osłabienie, ospałość i spadek odporności.

Szkodliwe przekonania, które mogą rujnować relacje z jedzeniem

Istnieje wiele szkodliwych mitów związanych z jedzeniem, które mogą zaburzyć relacje z jedzeniem, a nawet doprowadzić do problemów ze zdrowiem. Jednak większość z nich nie znajduje potwierdzenia w nauce.

Najczęstsze fałszywe przekonania na temat jedzenia to:

Ostatni posiłek należy jeść o 18:00
Ziemniaki tuczą
Omijanie posiłków pomaga schudnąć
Gluten jest szkodliwy i należy go unikać
Musisz jeść 5 posiłków dziennie
Nie wolno jeść owoców po 15:00
Zjadłam cukierka, cała dieta na nic

Zaburzenia odżywiania to grupa zaburzeń psychicznych, które wiążą się z nieprawidłowymi zachowaniami, myślami i emocjami związanymi z jedzeniem. Mogą wystąpić w każdym wieku, ale zwykle pojawiają się u nastolatków i młodych dorosłych. Wszystkie zaburzenia odżywiania wymagają leczenia.

Najczęstszymi zaburzeniami odżywiania są:

Anoreksja (jadłowstręt psychiczny)

celowe unikanie posiłków w obawie przed przybraniem  masy ciała

Bulimia

napady objadania się i występujące po nich zachowania kompensacyjne

Ortoreksja

obsesyjne kontrolowanie jakości przyjmowanego jedzenia

Zaburzenia z napadami objadania się (ang. Binge Eating Disorder, BED)

nawracająca utrata kontroli nad ilością i sposobem jedzenia, połączona z ponoszeniem konsekwencji psychicznych wynikających z przejadania się

Zespół nocnego jedzenia (ang. Night Eatign Syndrome, NES)

zwiększone spożycie jedzenia w nocy, skutkujące porannym brakiem apetytu i zaburzeniami snu.

Jak pracuje psychodietetyk?

Na pierwszej wizycie psychodietetyk ustala przyczynę problemu, a następnie podejmuje działania, które prowadzą do jego wyeliminowania. Działania, które oferuje dietetyk to również:

przygotowanie jadłospisu dostosowanego do potrzeb pacjenta
pomoc w zmianie złych nawyków żywieniowych
stworzenie długoterminowych strategii utrzymania zdrowego stylu życia
przekazanie wiedzy dotyczącej konsekwencji złych relacji z jedzeniem
udostępnienie narzędzi wspomagających terapię
pomoc w radzeniu sobie z jedzeniem pod wpływem stresu i emocji

nieprawidłowych nawyków żywieniowych
podjęcia decyzji o zmianie sposobu odżywiania i braku odpowiedniej wiedzy aby to zrobić
motywacji do zmiany nawyków żywieniowych