Medyczna marihuana a hipoglikemia. Jak konopie wpływają na niedocukrzenie?

Hipoglikemia to spadek cukru we krwi, który może pojawić się nie tylko u osób chorujących na cukrzycę. Jest to niebezpieczne zaburzenie, ponieważ w przypadku przeoczenia początkowych objawów, może doprowadzić do śpiączki, a nawet śmierci pacjenta. Jak do hipoglikemii ma się medyczna marihuana? Niestety, obecnie nie ma zbyt wielu badań w tym temacie, ale jej stosowanie może przynieść cukrzykom wiele korzyści. Przeczytaj artykuł i sprawdź, w jaki sposób objawia się hipoglikemia i jak konopie medyczne mogą pomóc w kontrolowaniu glikemii.

Czym jest hipoglikemia?

Hipoglikemia to obniżenie poziomu glukozy we krwi poniżej 70 mg/dl lub 3,9 mmol/l, niezależnie od występowania jej klinicznych objawów, które u niektórych osób mogą pojawić się dopiero w momencie, w którym poziom glukozy spada do 40 mg/dl. 

Zaburzenie to najczęściej kojarzy się z osobami chorującymi na cukrzycę, ale niedocukrzenie może występować również u kobiet w ciąży, noworodków, czy osób po resekcji żołądka. 

Warto zatem wiedzieć, jakie są objawy hipoglikemii i jak sobie z nią radzić, kiedy wystąpi, ponieważ przeoczenie tego stanu może doprowadzić do poważnych i czasami nieodwracalnych zmian w organizmie. 

Rodzaje hipoglikemii

Wyróżnia się trzy rodzaje hipoglikemii, takie jak:

• hipoglikemia jatrogenna – niedocukrzenie związane głównie ze stosowaniem niektórych doustnych leków przeciwcukrzycowych (np. zwiększających produkcję insuliny) i insuliny;
• hipoglikemia głodowa – występuje w wyniku wyspiaka trzustki, niektórych zespołów endokrynologicznych (np. niedoczynność przysadki mózgowej), niewydolności wątroby i choroby nerek;
• hipoglikemia reaktywna – nazywana niedocukrzeniem po posiłku.  

Hipoglikemia bez cukrzycy

Należy zdawać sobie sprawę, że hipoglikemię mogą doświadczyć również osoby bez cukrzycy. Niedocukrzenie u takich osób może pojawić się po około 2-5 godzinach po spożyciu posiłku, szczególnie bogatym w węglowodany. 

Taki rodzaj hipoglikemii związany jest z opóźnionym czasem wydzielania insuliny w stosunku do wchłaniania pokarmu i określany jest jako hipoglikemia reaktywna. Często jest to również stan przedcukrzycowy lub cukrzyca we wczesnej fazie. 

Przyczyny hipoglikemii

Stężenie glukozy we krwi regulowane jest przez hormony, które działają przeciwstawnie – insulinę i glukagon. Kiedy poziom cukru we krwi zwiększa się np. po posiłku, dochodzi do uwolnienia z komórek trzustki insuliny, która zwiększa wychwytywanie glukozy przez mięśnie i tkankę tłuszczową, a także zatrzymuje wydzielanie glukagonu oraz produkowanie glukozy przez wątrobę. 

W sytuacji małego stężenia glukozy we krwi, zostają uruchomione rozmaite mechanizmy, w tym zahamowane zostaje wydzielanie insuliny i zwiększenie produkcji glukagonu oraz epinefryny, których zadaniem jest zabezpieczyć organizm przed hipoglikemią.

W przypadku cukrzycy, insulina nie jest produkowana w wystarczającej ilości, co prowadzi do zwiększonego prawdopodobieństwa hipoglikemii, szczególnie, jeśli leczenie cukrzycy odbywa się za pomocą insuliny. Niedocukrzenie może pojawić się np. z powodu zbyt szybkiego wchłonięcia się insuliny po jej podaniu lub zbyt dużej przerwy między wstrzyknięciem insuliny a posiłkiem.

Ryzyko wystąpienia hipoglikemii wzrasta również w sytuacji:

• chorób endokrynologicznych,
• nadmiernej aktywności fizycznej,
• pomijania posiłków,
• spożycia alkoholu w dużych ilościach,
• upośledzenia produkcji glukozy i jej wchłaniania w układzie pokarmowym, 
• wyniszczenia nowotworowego.

Objawy hipoglikemii

Symptomy związane z hipoglikemią można podzielić na wczesne i późne. Na początku obniżanie poziomu glukozy może powodować objawy podobne do wielu innych chorób, np. tych związanych ze schorzeniami układu sercowo-naczyniowego.

Wśród takich objawów najczęściej wymienia się:

• bladość,
• bóle i zawroty głowy,
• drażliwość,
• drżenie rąk,
• nadmierne pocenie się,
• nerwowość,
• niepokój,
• nudności,
• osłabienie,
• poszerzenie źrenic,
• przyspieszenie czynności serca,
• rozkojarzenie,
• senność,
• wzmożoną pobudliwość,
• wzrost ciśnienia. 

Jeśli pacjent przeoczy wyżej wymienione dolegliwości i nie spożyje posiłku, to najczęściej dochodzi do wystąpienia kolejnych, bardziej poważnych objawów, takich jak:

• amnezja,
• drgawki całego ciała, 
• niedostosowane do sytuacji zachowanie,
• problemy z kojarzeniem i logicznym myśleniem,
• splątanie,
• śpiączka cukrzycowa,
• utrata przytomności,
• zaburzenia koordynacji ruchów, mowy i orientacji.

Należy pamiętać, że u osób chorujących na cukrzycę od kilkunastu lat, czasami jedynym objawem związanym z hipoglikemią może być dopiero utrata przytomności, co może stanowić bezpośrednie zagrożenie życia, zwłaszcza u osób w starszym wieku. Dlatego znajomość wczesnych objawów niedocukrzenia powinna być elementem edukacji każdego diabetyka. 

Leczenie hipoglikemii

Leczenie hipoglikemii zależy od nasilenia objawów i stanu pacjenta. W przypadku niedocukrzenia wywołującego dolegliwości od lekkich do umiarkowanych, pacjentowi podaje się około 15 gramów glukozy w postaci kostki cukru, łyżki dżemu lub miodu, owocu, płynnej glukozy lub pół szklanki soku owocowego. 

Po 15 minutach należy wykonać kontrolny pomiar glukozy i jeśli stężenie cukru będzie nadal niskie, to powinno się jeszcze raz podać 15 g glukozy. Następnie, gdy stan się poprawi, pacjent powinien spożyć posiłek o niskim indeksie glikemicznym, opartym na węglowodanach złożonych, co pozwoli uniknąć ponownego obniżenia glikemii. Zaleca się również regularnie kontrolować poziom glikemii we krwi za pomocą glukometru. 

U pacjentów z ciężkim niedocukrzeniem, u których występują zaburzenia świadomości lub dochodzi do utraty przytomności, konieczne jest wezwanie pomocy medycznej. W takim przypadku, ratownicy podają zwykle roztwór glukozy dożylnie i/lub glukagon domięśniowo, który działa odwrotnie niż insulina, zwiększając stężenie glukozy we krwi. 

Jak zapobiegać hipoglikemii? 

Aby zapobiegać niedocukrzeniu, diabetyk z dużym ryzykiem hipoglikemii powinien zawsze w lodówce posiadać glukagon, a jego bliscy być przygotowani na taką sytuację i w odpowiednim czasie wykonać pacjentowi iniekcję. 

Hipoglikemii zapobiega również:

• częste sprawdzanie glikemii,
• pilnowanie zaleceń dotyczących stosowania insuliny,
• przestrzeganie odpowiednich zasad żywienia (stosowanie diety opartej na produktach o niskiej zawartości cukru, a także niskim indeksie glikemicznym),
• unikanie spożywania alkoholu.

Istotne jest również, żeby po każdej hipoglikemii ustalić jej przyczyny, co pomoże wprowadzić zmiany w leczeniu cukrzycy, które zmniejszą ilość takich sytuacji w przyszłości. 

Jak konopie wpływają na hipoglikemię?

Konopie indyjskie oddziałują na organizm poprzez układ endokannabinoidowy (ECS), którego zadaniem jest utrzymywanie wewnętrznej równowagi (tzw. homeostazy) oraz udział w większości procesów i reakcji, takich jak np. apetyt, ból, metabolizm, odporność, pamięć i sen.

Układ ten składa się z trzech elementów:

• endokannabinoidów,
• enzymów metabolicznych,
• receptorów kannabinoidowych CB1 i CB2.

Występujące w konopiach kannabinoidy, dzięki zbliżonej budowie do wewnętrznie produkowanych w ciele endokannabinoidów, mogą wpływać na receptory i modulować ich działanie, co w efekcie wywołuje różnego rodzaju efekty zdrowotne, w tym regulowanie poziomu cukru we krwi.

Medyczna marihuana w leczeniu hipoglikemii

Marihuana medyczna posiada szereg właściwości leczniczych, które z powodzeniem wykorzystuje się w łagodzeniu dolegliwości różnego rodzaju schorzeń, w tym anoreksji, fibromialgii, epilepsji, nowotworów oraz niektórych chorób autoimmunologicznych (np. wrzodziejącego zapalenia jelita grubego). 

Tak szerokie działanie terapeutyczne nasuwa pytanie, jak terapia medyczną marihuaną może pomóc pacjentom z cukrzycą w zapobieganiu hipoglikemii. Sprawdźmy!

Możliwe korzyści związane z marihuaną leczniczą dla osób z cukrzycą

Istnieje szereg badań przeprowadzonych w warunkach laboratoryjnych i kilka badań na ludziach, z których wynikają liczne potencjalne korzyści zdrowotne ze stosowania konopi indyjskich w leczeniu cukrzycy.

Badania przeprowadzone przez American Alliance for Medical Cannabis (AAMC) sugerują, że marihuana może pomóc diabetykom m.in. w:

• hamowaniu niektórych stanów zapalnych tętnic, 
• łagodzeniu skurczów mięśni i bólu związanego z zaburzeniami żołądkowo-jelitowymi,
• obniżeniu ciśnienia krwi i ciśnienia wewnątrzgałkowego,
• stabilizacji poziomu cukru we krwi,
• zapobieganiu zapaleniu nerwów (tzw. neuropatia cukrzycowa) i łagodzeniu bólu z tym związanym.

Stabilizacja poziomu cukru we krwi może zapobiegać jego nagłym spadkom, czyli nie doprowadzać do hipoglikemii. Mimo to, potrzebne są dalsze badania dotyczące stosowania medycznej marihuany w cukrzycy, aby jednoznacznie potwierdzić te informacje.

Jednak powyższe dane mogą dać wielką nadzieję dla diabetyków, którzy zmagają się z tą chorobą już od wielu lat i doświadczają jej wielu powikłań. Warto pamiętać, że cukrzyca to choroba przewlekła, z którą współwystępują również inne schorzenia, jak miażdżyca, hiperlipidemia, czy otyłość, a konopie wydają się zmniejszać dolegliwości związane z tymi schorzeniami i są pomocne w łagodzeniu objawów cukrzycy. 

Z cukrzycą związana jest również neuropatia, czyli uszkodzenie nerwów, czego konsekwencją jest rozwój zespołu stopy cukrzycowej, wysokie ryzyko amputacji kończyny, zaburzenia funkcjonowania wielu układów i narządów, a także zwiększone ryzyko zgonu. W tym przypadku, działanie neuroprotekcyjne marihuany medycznej może zapobiec wystąpieniu tego powikłania i uchronić pacjenta przed poważniejszymi konsekwencjami. 

Wpływ marihuany na metabolizm węglowodanów

W jednym z badań dotyczących wpływu marihuany na metabolizm węglowodanów po posiłku i na czczo u osób przewlekle używających marihuany, nie stwierdzono hipoglikemii po poście 24-72 godzinnym oraz istotnej różnicy w tolerancji węglowodanów.

Nie zaobserwowano również hipoglikemii podczas doustnego testu tolerancji glukozy u pacjentów, którzy palili placebo lub marihuanę co drugi dzień, co pozwala stwierdzić, że marihuana nie ma wpływu na metabolizm węglowodanów po posiłku ani na czczo u dobrze odżywionych, regularnych użytkowników marihuany.

Jednak to badanie nie stwierdza, że medyczna marihuana zapobiega hipoglikemii. Co więcej, badanie mówi o zdrowych użytkownikach marihuany, a nie o osobach z problemami zdrowotnymi, takimi jak np. cukrzyca.

Medyczna marihuana a hipoglikemia – podsumowanie

Medyczna marihuana może być stosowana w przebiegu cukrzycy, ponieważ m.in. pomaga pacjentom kontrolować poziom glukozy we krwi, hamuje stany zapalne i działa neuroprotekcyjnie, co może zapobiegać wystąpieniu najcięższemu powikłaniowi, jakim jest neuropatia cukrzycowa.

Jednak w przypadku hipoglikemii, obecnie nie ma badań mówiących o tym, że terapia medyczną marihuaną zapobiega niedocukrzeniu. Dlatego najpierw należy omówić z lekarzem możliwości leczenia cukrzycy klasyczną farmakoterapią, a dopiero po tym porozmawiać o zastosowaniu medycznej marihuany.