Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) i jej skuteczność. Na czym polega i jak przebiega leczenie tą metodą?

Terapia poznawczo-behawioralna to jedna z najskuteczniejszych metod psychoterapii. W dość krótkim czasie pozwala uzyskać modyfikację zachowań i sposobu myślenia, dzięki czemu pacjent potrafi lepiej kontrolować swoje reakcje.

Sprawdź, na czym dokładnie polega i kto może skorzystać z terapii CBT.

Czym jest terapia poznawczo-behawioralna?

Terapia poznawczo-behawioralna, nazywana również kognitywno-behawioralną (ang. Cognitive Behavioral Therapy, CBT), to forma psychoterapii, która ma na celu nauczyć pacjenta nowych reakcji na różne sytuacje. 

Składa się z dwóch metod terapeutycznych – terapii poznawczej i terapii behawioralnej. 

Terapia poznawcza zakłada, że każdy człowiek kreuje własną rzeczywistość, a sposób w jaki interpretuje się zdarzenia, wpływają na zachowanie. 

Natomiast terapia behawioralna, uznaje, że to otoczenie i doświadczenia wpływają na zachowanie oraz myśli człowieka. Dlatego w procesie leczenia chodzi o zmianę wyuczonych reakcji i utrwalonych schematów.

Założenia terapii poznawczo-behawioralnej

Podczas terapii rozpoznaje się nieprawidłowe wzorce myśleniowe i odczucia z nimi związane, które utrudniają codzienne funkcjonowanie. Następnie tworzy się nowe schematy reakcji na myśli i odczuwane emocje, które skutkują zmianą zachowania.  

Terapia poznawczo-behawioralna zakłada, że myśli i uczucia mają ogromne znaczenie w kształtowaniu zachowania. Dlatego celem tej metody jest uświadomienie pacjenta, że nie jest w stanie kontrolować każdego aspektu swojego życia, ale może poznać sposoby, które pomogą mu radzić sobie z różnymi sytuacjami. 

Ten rodzaj psychoterapii początkowo wykorzystywano tylko w leczeniu depresji. Obecnie stosuje się go również w leczeniu zaburzeń psychicznych na tle emocjonalnym oraz różnego rodzaju zaburzeń lękowych, zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych, fobii czy uzależnień. 

Przebieg terapii poznawczo-behawioralnej

Podejście poznawczo-behawioralne zakłada, że problemy rozpatruje się na bieżąco. Terapeuta nie skupia się na poszukiwaniach podłoża w przeszłości czy przykrych doświadczeniach, co znacznie skraca czas trwania terapii. 

Czas trwania psychoterapii poznawczo-behawioralnej to zwykle kilka miesięcy (od 2 do 6). Sesje odbywają się zwykle raz w tygodniu i trwają około 1 godziny. W tym czasie terapeuta słucha pacjenta i próbuje pomóc mu w znalezieniu rozwiązania problemu. 

Terapeuta zadaje wiele pytań w oparciu o tzw. dialog sokratejski, który pomaga zidentyfikować błędy w myśleniu i prowadzi do samodzielnego znalezienia rozwiązania konkretnego problemu.  

Jakie techniki CBT wykorzystuje się podczas terapii?

Poza dialogiem sokratejskim, teraputa może posługiwać się jeszcze innymi technikami, które są skuteczne w terapii poznawczo-behawioralnej. Zalicza się do nich m.in. zapisywanie myśli, celową ekspozycję lub konfrontację z problemem, przeformułowanie poznawcze, a także zadania domowe, które pomagają zweryfikować posiadane przekonania. 

Uświadomienie sobie swoich myśli i związanych z nimi emocji oraz zachowań, pomaga rozwiązać problem i poradzić sobie z nim w przyszłości.  

Psychoterapia poznawczo-behawioralna – dla kogo?

Psychoterapia CBT sprawdza się w leczeniu zaburzeń lękowych, nerwic, fobii (np. fobia społeczna), anoreksji, bulimii, trudności emocjonalnych, problematycznych zachowań, zespołu stresu pourazowego, depresji, a nawet schizofrenii. Złożone problemy, takie jak np. zaburzenia osobowości, wymagają dłuższej terapii behawioralnej.

Terapia CBT polecana jest wszystkim osobom, które szukają krótkoterminowej formy leczenia swoich problemów. 

Skuteczność terapii poznawczo-behawioralnej

Skuteczność terapii poznawczo-behawioralnej wykazano w licznych badaniach naukowych.

Uważa się również, że ten rodzaj psychoterapii to najskuteczniejsza forma leczenia różnego rodzaju zaburzeń psychicznych. W przypadku zaburzeń lękowych i leczenia depresji, uzyskuje się wyleczenie u około 50-75% pacjentów.

Zastosowanie odpowiednich technik terapeutycznych i krótki czas leczenia, w porównaniu do innych nurtów psychoterapii, pozwala na uzyskanie szybkich efektów. To powoduje, że terapia CBT jest często wybierana przez pacjentów. 

Jednak należy pamiętać, że za uzyskane rezultaty zawsze odpowiada pacjent. Tylko pełne zaangażowanie w proces leczenia i zaufanie do terapeuty, pozwala na uzyskanie najlepszych efektów.

Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) – podsumowanie

Psychoterapia poznawczo-behawioralna to skuteczna metoda leczenia różnego rodzaju zaburzeń psychicznych, takich jak zaburzenia lękowe, zaburzenia odżywiania i depresja. Jest również formą psychoterapii wykorzystywaną w leczeniu fobii społecznych, zaburzeń nastroju i zaburzeń osobowości. 

Skuteczność CBT jest wysoka, ponieważ pozwala na uzyskanie efektów w dość krótkim czasie i zmienia sposób interpretowania wydarzeń oraz reagowania na nie, co przydaje się pacjentowi w przyszłości.